“Azərbaycan-İran münasibətləri son vaxtlar kəskin şəkildə pisləşib”.
Bunu rus politoloq Sergey Markedonov bildirib.
O xatırladıb ki, yanvarın 27-də Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə hücum olub, obyektin təhlükəsizliyini təmin edən Azərbaycan xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşı Orxan Əsgərov öldürülüb.
“Belə hadisələr hər zaman ikitərəfli münasibətlər üçün bir sınaq olur. İranın paytaxtında baş verən faciəli hadisədən sonra böhrandan çıxmaq üçün cəhdlər edilib. Yanvarın 29-da prezidentlər İlham Əliyevlə İbrahim Rəisi arasında telefon danışığı olub. İran tərəfi Azərbaycan tərəfinə başsağlığı verib və İlham Əliyev terror aktını kəskin pisləyərək tez, şəffaf araşdırma aparılmasının vacibliyini bəyan edib. Görünür, böhrandan çıxmaq üçün optimal alqoritm tapılıb”, – deyə Markedonov qeyd edib.
Politoloqun sözlərinə görə, lakin iki prezidentin söhbətindən cəmi bir neçə gün sonra Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edib ki, İran beynəlxalq təşkilatlarda terrorizmin beynəlxalq səviyyədə geniş şəkildə ifşa olunmasının qarşısını alır.
“Tehranın Qoşulmama Hərəkatının konfransındakı mövqeyi və Asiyada qarşılıqlı fəaliyyət və etimad vasitələri xüsusi vurğulanıb. Rəsmi Bakı da öz vətəndaşlarına İrana səfər etməyi tövsiyə etməyib. İlham Əliyev təhsil naziri və Türkiyə parlamentinin bir qrup deputatı ilə videokonfrans zamanı da vurğulayıb ki, İranın xüsusi xidmət orqanları ölkəsinin səfirliyinə qarşı törədilən terror aktının hərtərəfli araşdırılması üçün ciddi tədbirlər görməyib. Eyni zamanda, respublikanın Daxili İşlər Nazirliyinin İran casus şəbəkəsinə qarşı keçirdiyi xüsusi əməliyyat Azərbaycanın kütləvi informasiya vasitələrində və sosial şəbəkələrdə geniş müzakirə olunub. Bəzi fon faktorları bütün bu hekayəyə acılıq əlavə etdi. İran PUA-ların hücumuna məruz qalıb. Buna ABŞ və İsrailin yüksək rütbəli siyasətçilərinin bir sıra açıqlamalarını da əlavə edək. Nəticədə İran və Azərbaycanın iştirakı ilə mümkün hərbi eskalasiyanın geniş versiyaları mövcuddur. Bəs onlar nə dərəcədə haqlıdırlar? Əvvəla, 27 yanvar terror aktının nəticələri nə qədər sarsıdıcı olsa da, nəzərə almaq lazımdır ki, keçmişdə Azərbaycanla İran arasında münasibətlər asan olmayıb. Onlar sistemli problemlərlə doludur. Bakıda müxtəlif səviyyələrdə istər İranın azərbaycanlı azlığının dini təsiri, istərsə də İranın ölkə daxilində nüfuzu problemi dəfələrlə qaldırılıb. Tehran öz növbəsində qonşu ölkə ilə İsrail arasında əməkdaşlığın güclənməsindən narazılığını bildirib. Azərbaycanla Türkiyə arasında strateji əlaqələrin güclənməsi də narahatlıq yaradıb. İkincisi, Qafqazda köhnə status-kvonu pozan ikinci Qarabağ müharibəsi Tehranı bu istiqamətə diqqəti artırmağa məcbur etdi. 2020-ci ilə qədər İran Qafqaz regionu ilə “qalıq prinsipi” ilə məşğul olmaqla, Yaxın Şərqə yönəlmişdi. Tehranın Ermənistanla əlaqələr qurmaq cəhdləri isə Bakıda Azərbaycanın ikinci Qarabağ müharibəsində qələbənin bütün bəhrələrini almasına əngəl kimi qiymətləndirilir. Bununla belə, iki qonşu dövlətin baxışları nə qədər fərqli olsa da, onların bir ortaq cəhəti var. İstər Tehran, istərsə də Bakı qəti şəkildə üçüncü ölkələrin maraqları üçün heç kimə qarşı vuruşmaq istəmir. Halbuki İran və Azərbaycanın həm ümumi iqtisadi maraqları var, həm də hərbi-siyasi eskalasiyanın onlara zərbə vuracağını dərk edirlər. Beləliklə, bu gün mənfi ssenaridə heç bir çətin proqnoz yoxdur”, – deyə Markedonov əlavə edib.
